10 Aralık 2018 tarihli ve 30621 sayılı Resmi Gazete’de 7153 Sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayımlandı.

Sayı: 2018/99

Konu: 10 Aralık 2018 tarihli ve 30621 sayılı Resmi Gazete’de 7153 Sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayımlandı.

Söz konusu Kanun ile yapılan düzenlemelerden;

• Bazı ürünlerden “geri kazanım katılım payı” tahsil edilmesi,
• Bakanlıkça belirlenecek ambalajlar için 1/1/2021 tarihinden itibaren depozito uygulaması getirilmesi,
• Plastik poşetlerin satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verilmesi,
• 6306 No.lu Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un istisna hükümlerinin yeniden düzenlenmesi

bu sirkülerimizin konusunu oluşturmaktadır.

1) Geri Kazanım Katılma Payı

Bu Kanunun 8 inci maddesiyle, 2872 sayılı Çevre Kanunu’na eklenen Ek Madde 11 ile yurt içinde piyasaya arz edilen ve bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan aşağıdaki ürünlerden;

• Poşetler için satış noktalarından,
• Diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan

geri kazanım katılım payı tahsil edilecektir.

Bu listedeki ürünlerden herhangi birinin piyasaya arzının, farklı bir ürünün, malzemenin veya eşyanın ithalatı ile birlikte gerçekleşmesi halinde geri kazanım katılım payı ithalatçıdan tahsil edilecektir.

Yapılan bu ödemeler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ıncı maddesinin (1) numaralı bendi uyarınca kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Bu listede yer alan tutarlar takvim yılı başından geçerli olmak üzere her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacaktır.

Geri kazanım katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü tarihi takip eden ayın 15’ine kadar Bakanlığa beyan edilecek ve beyanı takip eden ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına ödenecektir.

Katılım payının beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin Bakanlıkça tespiti halinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilecektir. Süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının beyan edilmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı oranında faiz uygulanacaktır.

2) Poşet Ücretleri

Aynı maddeyle, 2872 sayılı Çevre Kanunu’na eklenen Ek Madde 13 ile plastik poşetlerin satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verileceği düzenlenmiştir.

Uygulanacak taban ücret 25 kuruştan az olmamak üzere Bakanlıkça oluşturulacak komisyon aracılığı ile belirlenecek ve her yıl için güncellenecektir. Bu yıl için taban ücrete ilişkin bir belirleme henüz yapılmamıştır.

Ayrıca, bu kapsamda tahsil edilen poşet ücretlerinin, %18 oranında KDV’ye tabi tutularak fatura veya fatura benzeri belgede gösterilmesi gerekecektir.

3) Depozito Uygulaması

Aynı maddeyle, 2872 sayılı Çevre Kanunu’na eklenen Ek Madde 12 ile Bakanlığın belirleyeceği ambalajlar için depozito uygulaması 1/1/2021 tarihinden itibaren zorunlu olacaktır. Bu doğrultuda, depozito kapsamındaki ambalajlı ürünlerin satışını gerçekleştiren satış noktaları, depozito uygulaması toplama sistemine katılım sağlamakla yükümlü sayılacaklardır.

4) 6306 No.lu Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un İstisna Hükümleri Bilindiği üzere,

6306 No.lu Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un “Dönüşüm gelirleri” başlıklı 7’nci maddesinin 9’uncu fıkrasında, Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalara yönelik vergi, harç ve ücret istisnası hükümlerine yer verilmektedir. 10.12.2018 tarihli ve 30621 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7153 Sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik

Yapılmasına Dair Kanun ile;

• 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 7’nci Maddesinin 9’uncu fıkrasında yer alan istisnanın hangi durumlarda uygulanacağına ilişkin daha detaylı bir açıklama getirilmiştir.
• Aynı maddenin 10’uncu fıkrasında yapılan değişiklik ile mevcut inşaat alanının bir buçuk katına kadar olan yeni inşaat alanı için belediyelerce harç ve ücret alınmayacağı hüküm altına alınmıştır.

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 7’nci maddesinin 9 numaralı fıkrasında; “Bu Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden; kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralar ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesnadır.” hükmü bulunmaktaydı. Söz konusu hüküm başlangıçta riskli yapı, riskli alan, rezerv alanda yapılacak 6306 sayılı kanun kapsamındaki her türlü işlem sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar için kullanılabilecek çok geniş kapsamlı bir istisna maddesi olarak yorumlanmıştır. Ancak daha sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı (o zamanki Maliye Bakanlığı) vergi istisnalarının sadece hak sahipleri ile yükleniciler arasındaki işlemlerde uygulanacağını belirtmiş buna uygun olarak da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmelikle benzer bir sınırlama getirilmişti. Bakanlık uygulamalarının ve Yönetmeliklerin yasaya aykırı olamayacağı, yasayı daraltan bir yorumun ancak yasa değişikliği ile uygulanabileceği göz önünde bulundurularak istisna uygulamasından yararlanabilme konuları yeniden düzenlenmiş ve istisnanın hangi durumlara uygulanacağı konusunda çok daha detaylı bir açıklama getirilmiştir.

Buna göre, 6306 No.lu Kanun uyarınca yapılacak olan ve Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhit ile malik ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinden birinin taraf olduğu;

a) Bu Kanun kapsamındaki yapıların dönüşüme tabi tutulmadan önce ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile bu Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların malik, işi yüklenen müteahhit ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerine ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,

b) Bu Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, bu Kanun kapsamındaki parsellerde veya alanlarda veya söz konusu parsel ve alanların dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması veya ipotek tesis edilmesi işlemleri,

c) Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların işi yüklenen müteahhit, Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve bunların iştirakleri tarafından gerçekleştirilecek ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri, ile bu bentlerde belirtilen yapıların dönüşümüne ilişkin olarak Kanun uyarınca yapılacak diğer işlemler noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan ücret ve harçlardan, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden, bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlar, resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler sebebiyle düzenlenen kâğıtlar da dahil olmak üzere damga vergisinden, bu Kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda işyeri bulunduğu tespit edilenlere bu amaçlarla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisnadır.

Öte yandan, bu Kanun kapsamındaki iş, işlem ve uygulamalar; Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi ve İdarenin, sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri tarafından yürütülüyor ise, bu şirketlerce yapılan iş, işlem ve uygulamalarda da bu fıkrada belirtilen vergi, harç ve ücret muafiyetleri uygulanacaktır.

İstisna Kapsamına Giren Vergi, Harç ve Ücretler

Daha önceki yasa metninde olduğu gibi bu istisnanın kapsamına giren vergi, harç ve ücretler aşağıda sayılanlardır:

• Noter harcı,
• Tapu harcı,
• Belediyelerce alınan ücret ve harçlar,
• Veraset ve intikal vergisi,
• Döner sermaye ücreti ve diğer ücretler,
• Damga vergisi,
• Banka ve sigorta muameleleri vergisi

İstisnadan Yararlanacak Olanlar

7153 sayılı yasa ile yapılan değişiklik sonrası yukarıda yer alan vergi, harç ve ücret istisnasından yararlanacak olanlar aşağıdaki şekilde sayılmıştır.

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Bakanlık),
• TOKİ,
• İller Bankası Anonim Şirketi,
• Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, bu sınırlar dışında il özel idareleri, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi hâlinde büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyeleri (İdare)
• Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi ve İdarenin, sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler
• Dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhit
• Gerçek veya özel hukuk tüzel kişi malik
• En az bir yıldır kiracı olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri
• En az bir yıldır sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri

İstisna Kapsamına giren işlem/sözleşme ve Uygulamalar

7153 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrası aşağıda yer alan işlem, sözleşme ve uygulamalar istisna kapsamına girmektedir.

• Bu Kanun kapsamındaki yapıların dönüşüme tabi tutulmadan önce ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri
• Bu Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların malik, işi yüklenen müteahhit ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerine ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Bu Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, bu Kanun kapsamındaki parsellerde veya alanlarda veya söz konusu parsel ve alanların dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması veya ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların işi yüklenen müteahhit, Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve bunların iştirakleri tarafından gerçekleştirilecek ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Bu bentlerde belirtilen yapıların dönüşümüne ilişkin olarak Kanun uyarınca yapılacak diğer işlemler,
• Bu Kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda işyeri bulunduğu tespit edilenlere bu amaçlarla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paralar.

Belediyelerce Alınacak Ücretlere İlişkin Düzenleme

7143 sayılı yasa ile ayrıca 6306 sayılı Kanunun 7’nci maddesinin 10 numaralı bendinde yer alan; “gerçek kişilerce ve özel hukuk tüzel kişilerince uygulamada bulunulan riskli alanlardaki yapıların mevcut alanları için daha önce belediyelerce alınan harç ve ücretlere ilave olarak, sadece kullanım maksadı değişiklikleri ile yapı alanındaki artışlar için hesaplanan harç ve ücret farkları alınır.” şeklinde yer alan hüküm de değiştirilmiştir. Söz konusu hüküm; “Riskli alanlarda, rezerv yapı alanlarında ve riskli yapıların bulunduğu parsellerde, gerçek kişilerce ve özel hukuk tüzel kişilerince uygulamada bulunulması halinde, fonksiyon değişikliğine bakılmaksızın, mevcut inşaat alanının bir buçuk katına kadar olan yeni inşaat alanı için belediyelerce harç ve ücret alınmaz.” şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre belediyelerin alacağı ücretlere fonksiyon değişikliğine bakılmaksızın mevcut inşaat alanının bir buçuk katına kadarlık yeni inşaat için herhangi bir ücret talep edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Fazlı ÇİLİNGİR

YMM, Bağımsız Denetçi